Iranian Parties and the Northern Iran Oil problem, Between Iran and Soviet Union (1941 – 1946)

Authors

  • Delzar Salih Sadiq Department of History,College of Arts,Salahaddin University-Erbil
  • Saadi Uthman Haruti Department of History,College of Arts,Salahaddin University-Erbil

DOI:

https://doi.org/10.21271/zjhs.27.SpA.20

Keywords:

Political parties, Tudeh party, Northern Oil, Iran Soviet problem, Northern Iran Oil Concession

Abstract

 

In the forties of the twentieth century, Iran went through a sensitive period of internal and international political conflict. In 1941, it was subjected to a double military campaign and was occupied by the British army and Soviet forces. This led to a change in Iran’s internal politics. As a result, many political parties and organizations emerged, with different intellectual trends. Under this circumstance, when Iran was under the pressures of the alliance countries and their increasing demands, the superpowers had ambitions in the oil of northern Iran. Therefore, it was pressuring the Iranian government in order to obtain the privilege of extracting and exporting oil from those areas.

      The Allies' greed for northern Iran's oil arose with the occupation of that country, but it has increased since 1944 when a number of British and American oil companies visited Iran. It was followed by Soviet attempts for the same purpose. This was reflected in the attitudes of the Iranian parties; The left-wing parties were calling for giving the northern oil concession to the Soviet Union. While the right-wing parties rejected this step because they support Western countries (Britain and America). This led to political instability in Iran, especially for the governments, therefore a number of governments were formed during the years (1941-1946), but they soon fell as a result of the competition between the superpowers on the one hand and the struggle of the Iranian parties on the other.

      Finally, this conflict was resolved by the Iranian-Soviet agreement in 1946, which was supported by the Iranian leftist parties, especially the Tudeh party with a broad public base. But the aforementioned agreement did not obtain the approval of the Iranian parliament, and therefore the Soviets did not obtain their desire for Iranian oil. Despite this, they withdrew their support for the Republics of Azerbaijan and Kurdistan, which led to their fall by Iranian forces in the same year.

References

بەڵگەنامەی بڵاوکراوە به‌زمانی كوردی:-

هەورامی. ئەفراسیاو (2008)، ڕۆژهەڵاتی کوردستان لەسەردەمی دووەم جەنگی جیهانیدا بەپێی بەڵگەنامەکانی ئەرشیفی یەکێتی سۆفیەت، بڵاوکراوەکانی بنکەی ژین، سلێمانی.

- 2. بەڵگەنامەی بڵاوکراوە بەزمانی فارسی:-

آشنایی با تاریخ مجالس قانونگذاری در ایران (دورە چهاردهم)،

اسناد احزاب سیاسی ایران (1320-1330ش)، (1376ش). بەکوشش: بهروز طیرانی، ، ج1 – ج2، انتشارات سازمان اسناد ملی ایران، تهران.

اسناد نفت و نطقها و نامەهای تاریخی دکتر محمد مصدق، (1330)، انتشارات راستین، واشنگتن.

ایران در بحران مهر ماه (1320 – شهریور ماه 1326)، (1379ش). سازمان اسناد ملی ایران، بەکوشش: کیانوس کیانی هفت لنگ و پرویز بدیعی، انتشارات سازمان اسناد ملی ایران، تهران.

ایران در اشغال متفقین مجموعە اسناد و مدارک (1318 – 1324) (1371ش): بەکوشش: صفاءالدین تبرائیان، مؤسسە خدمات فرهنگی رسا، تهران.

سیاست موازنە منفی در مجلس چهاردهم (1327ش)، ت: حسین کی استوان، ج1 – ج2، انتشارات روزنامه مظفر، تهران.

حسن نیا. محمد (1389ش)، اسنادی از امتیاز نفت خوشتاریا در راستای نفت شمال ایران، پیام بهراستان (مجلە)، س2، ش7.

عصر پهلوی بە روایت اسناد (1379ش)، بەکوش: علیرضا زهیری، دفتر نشر و پخش معارف، قم.

گزیدە اسناد جنگ جهانی دوم در ایران (1381ش). بەکوشش: بهروز قطبی، انتشارات اطلاعات، تهران.

مکاتبات فوق محرمانە نخست وزیر اتحاد جماهیر شوروی با رؤسای جمهور ایالات متحدە آمریکا و نخست وزیران

- 3. بەڵگەنامەی بڵاوکراوە بەزمانی ئینگلیزی:-

Joseph V. Stalin to Ja'far Pishevari, Leader of the Democratic Party of Azerbaijan, 8 May 1946", May 8, 1946, Wilson Center Digital Archive, AVP RF, f. 06, op. 7, p. 34, d. 544, ll. 8-9; translation for CWIHP by Vladislav M. Zubok. Published in CWIHP Working Paper No. 15. https://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/117827

NAZI-SOVIET RELATIONS, 1939-1941,( 1948), Documents from The Archives Of The German Foreign Office, Edited By Raymond James Sontag And James Stuart Beddie, Department Of State Publication 3023, USA.

- 4. یادداشت و بیرەوەرییەکان:-

بولارد. سر ریدر (سفیر انگلیس در تهران) (1362ش)، شترها باید بروند، ت: حسین ابوترابیان، نشر نو، تهران. خاطرات

جامی ن (1362ش)، گذشتە چراغ راه آیندە است تاریخ ایران در فاصلە دو کودتا 1299-1332، چ2، انتشارات ققنوس، تهران.

دشتی. علی (2003)، پنجاه و پنج، نشر نیما، اسن-آلمان.

صدر. محسن (1346ش)، خاطرات صدر الاشراف، انتشارات وحید، تهران.

فرامرزی. عبدالرحمن (1388ش)، خاطرات استاد فرامرزی، بەکوشش: حسن فرامرزی، انتشارات دستان، تهران.

لاهوتی. ابوالقاسم (بیتا)، شرح زندگانی من، شرکت سهامی چاپ، بیجا.

ملکی. خلیل (1374ش)، برخورد عقاید و آرا، ویرایش و مقدمە: محمەعلی همایون کاتوزیان و امیر پیشداد، چ2، نشر مرکز، تهران.

هدایت. مهدی قلیخان (1344ش)، خاطرات و خطرات توشەای از تاریخ شش پادشاه و گوشەای از زندگی من، چ2، کتابفروشی زوار، تهران.

- 5. ڕۆژنامەکان بەزمانی کوردی:-

کوردستان (ڕۆژنامە)، ژ13، س1، 11 فوریە 1946.

کوردستان (ڕۆژنامە)، ژ29، س1، 30 مارس 1946.

کوردستان (ڕۆژنامە)، ژ41، س1، 29 آوریل 1946.

کوردستان (ڕۆژنامە)، ژ53، س1، 4 ژوئین 1946.

کوردستان (ڕۆژنامە)، ژ9، س1، 2 فوریە 1946.

- 6. ڕۆژنامەکان بەزمانی فارسی:-

آژیر (روزنامە)، س2، ش231، 1323ش(1944).

اطلاعات (روزنامە)، س19، ش5630، 1323ش (1944).

خاور نو (روزنامە)، س2، ش75، 1324ش(1945).

رعد امروز (روزنامە)، ش259، 1323ش (1944).

رعد امروز (روزنامە)، ش259، 1323ش (1944).

رعد امروز (روزنامە)، ش265، 1323ش (1944).

کشور (روزنامە)، س2، ش140، 1324ش(1946).

مردم (روزنامە)، ش3، 11 بهمن 1320ش(1942).

هور (روزنامە)، د3، س2، ش15، 1323ش (1944).

هور (روزنامە)، س2، ش16، 1323ش (1944).

- 7. ڕۆژنامەکان بەزمانی تورکی:

آذربایجان (روزنامە)، ش166، د2، 18 فروردین 1325ش (1946).

آذربایجان (روزنامە)، ش193، د2، 9 اردیبهشت 1325ش (1946).

- 8. ڕۆژنامەکان بەزمانی عەرەبی:

الدفاع (جریدة یومیة)، العدد3223، یافا، 1945.

فلسطین (جریدة یومیة)، س28، ع205 – 5856، 31 تشرین الاول 1944.

- 9. كتێب: بەزمانی فارسی:-

آبراهامیان. یرواند (1384ش)، ایران بین دو انقلاب، ت:احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، چ11، نشرنی، تهران.

الموتی. مصطفی (1374ش)، بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال 1357، ج1، چاپخانە پکا، لندن.

امینی. علیرضا (1382ش)، تاریخ روابط خارجی ایران از قاجاریە تا سقوط رضا شاه، کتابخانە ملی ایران، تهران.

ایوانف. م.س (1356ش)، تاریخ نوین ایران، ت: رفیق شهید هوشنگ تیزابی و حسن قائم پناه، انتشارات حزب تودە، ستوکهولم-سوئید.

بهار. مهدی (1357ش)، میراث خوار استعمار، چ16، انتشارات امیر کبیر، تهران.

بهنود. مسعود (1364ش)، از سید ضیا تا بختیار، چ5، انتشارات جاویدان، تهران.

پارسا بناب. یونس (2004)، احزاب وسازمانهای سیاسی ایران (1284 - 1384) ج1، چ2، انتسارات راوندی، واشنگتن دی سی.

جعفری قنواتی. محمد (1380ش)، معرفی و شناخت دکتر محمد مصدق، نشر قطرە، تهران.

حزب تودە از شکل گیری تا فرپاشی (1320 – 1368)، (1387ش): بە کوشش: جمعی از پژوهشگران، مؤسسە مطالعات وپژوهشهای سیاسی، تهران.

دربارە سوم شهریور و نقش ایران درجنگ جهانی دوم (1356ش)، مرکز پژوهش نشر وفرهنگ سیاسی دوران پهلوی، بی جا.

ذاکرحسین. عبدالرحیم (1377ش)، ادبیات سیاسی در عصر مشروطیت (1304 – 1320ش)، ج3، نشر علم، تهران.

شاهید. جعفر (1332ش)، دودمان پهلوی جریان ملی شدن صنعت نفت در ایران (تاریخ و شرح حال خاندان سلطنتی)، چ2، بی جا.

صدری. منیژە و نیکبخت. رحیم (1386ش): پیدایش فرقە دموکرات آذربایجان بە روایت اسناد و خاطرات منتشر نشدە، مؤسسە مطالعات تاریخ معاصر ایران، تهران.

صفایی. ابراهیم (1342ش)، رهبران مشروطە صدر الاشراف، چاپ شرق، تهران.

صفایی. ابراهیم (1371ش)، اشتباه بزرگ ملی شدن نفت، نشرا کتاب سرا، تهران.

طلوعی. محمود (1371ش)، بازی قدرت جنگ نفت در خاور میانە، چ2، نشر علم، تهران.

طلوعی. محمود (1376ش) بازیگران عصر پهلوی از فروغی تا فردوست، ج1، چ4، نشر علم، تهران.

عاقلی. باقر (1370ش)، نخست وزیران ایران از مشیر الدولە تا بختیار (1285 – 1357)، انتشارات جاویدان، تهران.

عظیمی. فخرالدین (1372ش)، بحران دموکراسی در ایران (1320 – 1332)، ت: عبدالرضا هوشنگ مهدوی، نشر البرز، تهران.

فاتح. مصطفی (1335ش)، پنجاه سال نفت ایران، انتشارات شرکت سهامی چهر، تهران.

فاوست. لوئیس (1374ش)، ایران و جنگ سرد، ت: کاوە بیات، موسسە چاپ و انتشارات وزارت امور خارجە، تهران.

کوهی کرمانی. حسین (1329ش)، از شهریور 1320 تا فاجعە آذربایجان و زنجان، ج1 – ج2، چاپخانە مظاهری، تهران.

لنچافسکی. ژرژ (1351ش)، غرب و شوروی در ایران سی سال رقابت 1918 – 1948، ت: حورا یاوری،انتشارات ابن سینا، تهران.

مهربان. رسول (1361ش)، گوشەهائی از تاریخ ایران معاصر، انتشارات عطارد، آلمان.

نادری. محمود (1394ش)، حزب دموکرات کردستان ایران، نشر موسسە مطالعات و پژوهشهای سیاسی، تهران.

هوشنگ مهدوی. عبدالرضا (1355ش)، تاریخ روابط خارجی ایران (1500 – 1945)، چ2، مؤسسە انتشارات امیر کبیر، تهران.

Published

2023-10-15

How to Cite

Sadiq, D. S. ., & Haruti, S. U. . (2023). Iranian Parties and the Northern Iran Oil problem, Between Iran and Soviet Union (1941 – 1946). Zanco Journal of Human Sciences, 27(SpA), 390–404. https://doi.org/10.21271/zjhs.27.SpA.20

Issue

Section

Articles