The Role Of Akre In The Barzan Armed Movement (1943-1945)

Authors

  • Dilawar M Sadeeq Zebari Department Of History, College of Arts, Salahadden University-Erbil

DOI:

https://doi.org/10.21271/zjhs.27.4.10

Keywords:

Akre -Zebar- Revolutionery –Barzani - Tribal -Attack

Abstract

The Akre district was in the struggle as an important and strategic area in the history of the Liberation Movement of Kurdish nation. A stage from (1943) to (1945) was one of the important stages for the Akre city. This stage was known as the most important stages of the liberation movements. In this period Akre city became the conflict center between the revolutionaries and the Iraqi government. It had a major role in resolving events in this period of history. This research deals with the role of Akre in Barzan Armed Movement (1943-1945).

This research organized into two main parts and a preface. The preface is a short explanation of the geography of the Akre city, its name through different stages of history, and also talks about its role in the Liberation Movement of Kurdish nation before the Barzan Armed Movement in 1943. The first part is devoted to explain the role of the residents of Akre in the Barzan Armed Movement (1943-1945). It is focused on the participation of the people of Akre from both the military point of view and providing supplies. It also focused of the positive and negative attitudes of the tribal leaders of Akre, and the most prominent military activities against the Iraqi government. The second part is concerned to present the role of the Kurdish intellectuals, students and organizations of Akre in the political struggle during the period (1943-1945). According to the scientific resources, Akre had a clear role in those political activities.

References

-نامه‌ بڵاو نه‌كراوه‌كان و دیداره‌كان:

أ-نامه‌ بڵاو نه‌كراوه‌كان:

- نامه‌ بڵاو نه‌كراوه كوردییه‌كان:

ئه‌حمه‌د،كۆره‌ك حسن (٢٠١٧)، قه‌زای شه‌قڵاوه‌ له‌ سه‌رده‌می پاشایه‌تی (1921 ـ 1958) توێژینه‌وه‌یەكی مێژووییە دەربارەی لایەنی سیاسی وئابووری وکۆمەڵایەتی و رۆشنبیری، ماسته‌ر نامه‌ (بڵاونه‌كراوه)،‌ كۆلێژی ئاداب ـ به‌شى مێژووـ زانكۆی سه‌لاحه‌دین ـ هه‌ولێر.

زيبارى، دلاور محمد صديق ئەحمەد (٢٠١٧)، ڕۆلی پارتی دیمكراتی كوردستانی عیراق لە بزاڤی ڕزگاریخوازی كورد لە باشوری كوردستان 1976 – 1991، لێكۆلینەوەیەكی مێژوویی سیاسییە، نامەی ماستەر، بڵاونەكراو، زانكۆی سه‌لاحه‌دين – كۆلێژی ئاداب – بەشی مێژوو ،هەولێر.

حسن، ئارەزوو یوسف (٢٠١٥)، ڕۆلی ئۆڕگانی ناوەندی پارتەكان لە بزاڤی ڕزگاریخوازی كورد 1975 – 1991، (پ.ك.ع) (پ.د.ك) (ی.ن.ك) وەك نمونە، نامەی ماستەر (بڵاونەكراو)، زانكۆی سەلاحەدین، هەولێر.

مەحمود،زیاد نعمان (٢٠١٧)، خانه‌قین له‌ نێوان ساڵانی(1918ـ1958) لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كه‌ له‌ بارودۆخی سیاسی، نامه‌ی ماسته‌ی(بڵاونه‌كراو)، زانكۆی سه‌لاحه ددین، كۆلێژی ئاداب- به‌شى میژوو، هه‌ولێر.

- نامه‌ بڵاو نه‌كراوه‌ عه‌ره‌بییه‌كان:

صابر، سروه اسعد (١٩٩٩) ، كوردستان من بداية الحرب العالمية الاولى الى نهاية مشكلة موسڵ (1914 – 1926) (دراسة تاريخية – سياسية) رساڵة ماجستير – غير منشورة، كلية اداب، جامعة صلاح الدين، اربيل.

علی، ماجد حسن (٢٠٠٨)، الحركة الطلابیە في العراق 1936 – 1970، رساڵة ماجستير -غير منشورة – كلية اداب – جامعة صلاح الدين،اربیل.

كریم، عمر محمد (٢٠٠٩)، القضیة الكردیة في سياسة الحكومات العراقية (1932 – 1945)، اطروحة دكتورا -غير منشورة ، جامعة سانت كليمينتس، بغداد.

-یاداشت:

أ-زمانى كوردى:

دلزار، ئەحمەد (١٩٩٨)، پاشكۆی بیرەوەرییەكانم، چ1، هەولێر.

زێباری، رزا زبیر (٢٠١٢)، زیباری و دیرۆك (ڕاستی و ڕویدان)، چ2، چاپخانەی هاوار.

ب- زمانی عەرەبی:

حیدری، صالح (٢٠٠٤)، مختارات من مذكرات صالح حیدری، ط1، سلیمانیة.

شاوێس، نوری (٢٠٠١)، من مذكراتى، من منشورات حزب الشعب الكردستاني، اربيل.

-كتێبه‌كان:

أ- به‌ زمانی كوردی:

احسانى، علي اصغر (٢٠٠٨) ، بارزانی و پاشەكشێی بارزانیەكان لە بیرەوەرییەكانی ئیحسانی دا، چاپی یەكەم، چاپخانەی خانێ، دهوك.

باجگر، د.نوزاد يحيى (بێ ساڵ)، بارزان و زێبار لە بەڵگەنامەكانی عوسمانیدا، و: ئاشتی رەحمان، ب2، بڵاوكراوەكانی زانكۆی جیهان خانەی بەڵگەكان، هەولێر.

بارزانی، مسعود (٢٠١٢)، بارزانی و بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی كورد، بەرگی یەكەم 1931 – 1958، هەولێر.

باوەر، ئەحمەد (٢٠١٤)، دۆزی كورد لە پەیوەندییەكانی نێوان عیراق و ئێراندا، چاپی یەكەم، چاپخانەی، سەردەم، سلێمانی.

بەرزنجی، مەنسوری شێخ رەئوف (٢٠٠١)، چەند ڕاستیەكی مێژوویی لە بارەی شێخ عبدالسلام بارزانی و شۆڕشەكانی تری بارزان تا 1945، چاپخانەی خەبات، دهوك.

پاشا ،جمیل (٢٠٠٧)، دۆزی كوردستان، چ3، دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی بیر، دیاربكر.

پورزوویی، موجتەبا (٢٠٠٥)، بارودۆخی سیاسی كوردستان 1880 – 1946، و: نازدار محمد عبدالقادر، چ1، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر.

پیسیان، نەجەف قولی (١٩٩٦)، لە مهابادی خوێناویەوە هەتا لێوارەكانی ئاراس، و: شەوكەت شێخ یەزدین، چ1، هەولێر.

تریب، چارلس (٢٠١٠)، چەند لاپەڕەیەك لە مێژووی عیراق، و: محمد حسین ئەحمەد، چاپخانەی ڕۆژهەلات، هەولێر.

تەتەر، علی (٢٠١٢)، چەند ڤەكولینەك لدوور مێژوویا كورد و كوردستانی، ب1، چ1، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.

جوەید،وەدیع (٢٠٠٣)، جوڵانەوەی نەتەوەیی كورد، و: د.یاسین سەردەشتی، چ1، چاپخانەی سیما، سلێمانی.

جیاووك، معروف (٢٠٠٨)، كارەساتی بارزانی زوڵملێكراو 1954، و: ئەبو بەكر ساڵح ئیسماعیل، چ1، چاپخانەی خانێ، دهۆك.

حسین، فاضل (٢٠٠٧)، كێشەی ویلایەتی موسڵ، و: محمد شاکلی، چ2، چاپخانەی ڕۆژ، كەركوك.

حسین،فازل و ئەوانی تر (٢٠١٤)، مێژوویا عیراقا هەڤچەرخ، و: شەفین محمد حسین بنافی، چاپخانا پارێزگا دهۆك، دهۆك.

دەباغ، فەیسەل (١٩٩٧)، حزبی هیواو شۆڕشی 1943 – 1945ی بارزان، چ1، چاپخانەی وەزارەتی ڕۆشنبیری، هەولێر.

ڕێكانی، هێرش كمال (٢٠١٩)، عەشیرەتێن بەهدینان (1514 – 1919) دانە نیاسینا جوگرافی و كورتەیەك ژ دیرۆكان)، چ1، سەنتەرێ بێشكچی، دهوك.

رەمەزان، جوهر علی و عزیز ، كمال (٢٠١٢)، ئاكرێ د پڕۆژەیا وەبەرهێنانێ دا، چاپێ ئێكێ، چاپخانا ڕۆژهەلات، هەولێر.

زازا، حەسەن (٢٠٠٩)، عیراق – لێكۆڵینەوەیەك لە مێژووە سیاسیەكەی و پارت و ڕێكخستنەكان لە 1908 – 2005، و:ئامانج نعمەت، چ1، چاپخانەی چوارچرا، سلێمانی.

زاكین، دكتور موردیخای (٢٠١٥)، جوڵەكەكانی كوردستان (مێژووی ژیان و پەیوەندییان لەگەڵ ئاغا كوردەكاندا)، و: سیروان حسین بیەیی، چ1، هەولێر.

زەربەخەت، مورتەزا (٢٠٠١)، لە كوردستانی عیراقەوە هەتا ئەو پەڕی ڕووباری ئاراس، و: شەوكەت شێخ یەزدین، چ1، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر.

سەجادی، عەلائەدین (٢٠١٧)، شۆڕشەكانی كوردو كۆماری عیراق، چ1.

سەرنی، مەسعود (٢٠١٢)، ژ كلتوری بارزانی نەمر، چ1، چاپخانەی خانێ، دهۆك.

شریف، هاوكار كریم محمد (٢٠١٢)، شۆڕشی ئەیلول – لێكۆڵینەوەیەكی مێژووییە لە ڕێكخستن و چالاكییە سەربازیەكان،چاپخانەی زانكۆی سەلاحەددین، هه‌ولێر.

شیروانی، هاشم (٢٠٠٨)، دەڤەری بارزان (جوگرافیا – دیرۆك – كەلتور)، چ1، چاپخانەی وەزارەتی ڕۆشەنبیری، هەولێر.

شیسمەن، پاول ـ وـ ملا ئیبراهیم ، د.خوشەوی (٢٠٠٤)، ژیان و ڕێبازی ملا مستەفا بارزانی، و: كازم شەدادی، چ1، چاپخانەی موكریانی، هەولێر.

شەمزینی، عزیز (١٩٨٨)، جوڵانەوەی ڕزگاری نیشتمانی كورد، و؛ فەرید ئەسەسەرد، چ3، سلێمانی.

صالح، یاسین صابر (٢٠٠٥)، ئینسكلوپیدیای گشتی، چ1، سلێمانی.

عه‌بدوڵڵا ، نەجاتی (وەرگێڕ) (٢٠١٠)، ڕاپەڕینەكانی بارزان لە بەڵگەەنامە نەهێنیەكانی هەردوو حكومەتی فەڕەنساو بریتانیادا 1931 – 1941، چ1، هەولێر.

عوسمان ،دیدار (٢٠٢١)، مێژووی بارزان له‌ شێخ عبدالسلامی یه‌كه‌مه‌وه‌ تاكۆتای ژیانی شێخ عبدالسلامی دووه‌م، چ1، له‌ بڵاوكراوه‌كانی ده‌زگای فه‌رهه‌نگی و هونه‌ری و راگه‌یاندنی رێژیار.

علی، عوسمان (٢٠١٣)، كورد لە بەڵگەنامەكانی بەریتانیدا، و: كامەران جەمال بابا زادە، چ1، چاپخانەی ڕۆژهەلات، هەولێر.

علی، عوسمان (٢٠١٠)،چەند لێكۆڵینەوەیەك دەربارەی بزاڤی هاوچەرخی كورد، كامەران جمال بابان زادە، چ1، ب2، ب.ش.

قاسملو، عبدالرحمان (٢٠٠٧)، كوردستان و كورد، و: عبدالله حسن زادە، چ1، چاپخانەی ڕۆژهەلات، هەولێر.

قەرەداغی، مەعروف (١٩٥٩)، بارزانی و نهێنیەكانی، بغداد.

كریم، عبدالخالید سابیر (٢٠١٣)، بیری نەتەوەیی لە پەیڕەو پڕۆگرامەكانی كۆمەڵەو (جمعیەت) و حزبە كوردییەكان و كاریگەرییان لە جوڵانەوەی ڕزگاریخوازی نەتەوەیی كوردییدا (1919 – 1945) ، سلێمانی

كوچێرا، كریس (٢٠١١)، كورد لە سەدەی نۆزدەو بیستەمدا و: جمعە كریم عارف، چ6، چاپخانەی ڕۆژهەلات، هەولێر .

گورانی، علی سیدو (٢٠٠٠)، لە عەممانەوە بۆ ئامێدی گەشتێك بە كوردستانی باشووردا، و: تالیب بەرزنجی، سلیمانی .

گۆران، خسرۆ (٢٠٠٤)، كورد لە پارێزگای موسڵ، چ1، هەولێر.

گەوهەری، حامید (٢٠١٤)، ئیدریس بارزانی و بارزانیەكان باشتر بناسین، چ1، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.

ماكداول، دیفید (٢٠٠٨)، مێژووی هاچەرخی كورد، و: حامید رەشید زەرزا، چ1، ئوفیسی تیشک،سلێمانی.

مام خول، رفیق رحمان (٢٠١٣)، مستەفا بارزانی ڕۆل و هەڵوێستی لە پێشهاتە سیاسیەكاندا 1958 – 1970، چ2، چاپخانەی شەهاب، هەولێر .

موكریانی، هەژار (٢٠١٣)، بارزانی، چ1، ب1، چاپخانەی وەزارەتی ڕۆشەنبیری، هه‌ولێر – 1998، ل14، رفیق مام خول.

مەدەنی، حسین (٢٠٠٩)، كوردستان و ستراتیژی دەوڵەتان، بەرگی دووەم، چاپخانەی ڕۆژهە ڵا ت، هەولێر.

سعید مەموزینی(٢٠٠٨)، كوردو موسڵ لەدوای ئازادی، چ1، چاپخانەی منارە – هەولێر.

هوستانی، ولی زبیر (٢٠١٧)، چەند داستان و ڕووداو و بەسەرهاتێك لە شۆڕش و ڕاپەڕینەكاندا، چ1، هەولێر.

هەروتی، سعدی عوسمان (٢٠٠٦)، بزاڤی ڕزگاریخوازی كوردی، چ1، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر.

هەورامی، ئەفراسیاو (٢٠١٢)، مستەفا بارزانی لە هندێك بەڵگەەنامەو دیكۆمێنتی سوفیەتیدا 1945 – 1957 یا ن تۆمارێكی زێڕین لە مێژووی گەڵی كورد، چ1، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەلێر.

وڵسن، سێر ئارنولد (٢٠١٠)، شۆڕشەكەی عیراق، و: سەرحەت ئەحمەد، چ1، چاپخانا خانێ، هەولێڕ .

ئابانی، عبداللە موبلغی (٢٠٠٢)، مێژووی ئاینی زەردەشت، و: وریا قانع، چاپخانەی سەردەم، سلێمانی.

ئاكرەیی، حيكمەت ملا ياسين (٢٠١٢)، ئاكرێ د ڕوپەلێن دیرۆكی دا، چ1، چاپخانێ، دهوك.

ئەبو بەكر، ئەحمەد عوسمان (٢٠٠٥)، كورد و كوردستان لە كۆمەڵە ووتارێكی مێژوویدا، و: ئازاد عوبێد، چ1، هەولێر.

ئەبو بەكر، عبدولرەحمان ملا حەبیب (٢٠٠١)، عەشیرەتی بارزان 1931- 1991، چ1، چاپخانا وەزارەتێ ڕۆشنبیری، هەولێر .

ئەرفەع، حەسەن (٢٠٠١)، كوردەكان لێكۆلینەوەیەكی مێژوویی و سیاسی، و؛ سەردار ئەحمەد، چ1، سلێمانی.

ب -به‌ زمانی عه‌ره‌بی:

البارزانی،عزیز حسن عزیز (٢٠٠٢)، الحركة القومیة الكردیة التحرریە في كردستان العراق 1939 – 1945، ط 1، مطبعة وزارة التربیة، هەولێر.

باقر،طە ـ و ـ سفر، فوئاد (١٩٦٦)، المرشد الی مواطن الاثار والحضارة – الرحلة الثالثە، بغداد.

بابان، جمال (١٩٧٦)، اصول اسماء المدن المواقع العراقية ، ج1، بغداد .

بصری، میر (د.ت)، اعلام السیاسة في العراق الحديث، ط 1، دارالحكمة.

البوتانى، عبدالفتاح على يحيى (٢٠٠٣)، الحياة الحزبية في الموسڵ 1926 – 1958، ط1، مطبع وزارة التربية، اربيل.

البوتانی، عبدالفتاح علی (٢٠٠١)، وثائق الحركة القومیة الكردیة التحرریة، ط1، اربیل.

البیاتی، عبدالرحمن ادریس صالح (٢٠١٠)، سیاسة بریتانیا تجاه كرد العراق 1914- 1932، مطبعة شفان، السلیمانیە.

جرجیس، عبدالجبار (١٩٧٥)، دلیل الموسڵ العام ، ط1، نینوی.

جمبد شكری، ئاكرێ (٢٠٠٨)، (عقرة) في عهد الملكي، ط1، مطبعة حاجى هاشم، أربيل.

جندی، خەلیل (١٩٩٤)، حركات التحرر الكردستان الجنوبی 1939 – 1950، ط 1، ستوكهولم.

الحسني، عبدالرزاق (١٩٨٨)، تاريخ ا الوزارات العراقية، ج6، ط 7، بغداد .

الحسينى، عبدالرزاق (١٩٨٣), تاريخ الاحزاب السياسية العراقية، ط2، لبنان – بيروت.

الحسيني، السيد عبدالرزاق (١٩٣٥)، العراق في دوري ألاحتلال والانتداب, دار الراية البيضاء، لبنان – بيروت.

الحسینی، عبدالرزاق (١٩٨٢)، التاريخ الوزارة العراقية، ط1، ج3، بيروت.

الحسینی، عبدالرزاق (١٩٥٨)، العراق قدیما و حدیثا، ط3، لبنان.

الحموي، ياقوت (١٩٩٥)، المعجم البلدان، ج4، بيروت.

خليل، عادل غفور (٢٠٠١)، احزاب المعارضة في العراق السرية والعلنية، بيروت.

الدرة، مەحمود (١٩٦٦)، القضیة الكردیة، ط2، منشورات دارالطلیعة، بیروت .

الدوسكی، كامیران عبدالصمد (٢٠٠٧)، بهدینان في أواخر العصر العثماني (1876 – 1914), ط 1 ، دهوك.

دوسكی، هوزان سلێمان (٢٠٠٥)، جمهوریة الكوردستان 22 كانون الثانی 1946 – 17 كانون الاول 1946، دراسة تاریخیە سیاسیە، ط 1، اربیل.

رؤوف، عماد عبدالسلام (٢٠٠٨)، درسات وثائقیة فی تاریخ الكرد الحدیث وحضاراتهم، ط1، اربیل .

الزبيدى، ليث عبدال مەحسن (١٩٨١)، ثورة 14 تموز في العراق، ط1، منشورات مكتبة العربيه، بغداد.

الصويركي ،محمد علی (٢٠٠٦)، معجم الاعلام الكرد فی تاریخ الاسلامی والعصر الحدیث فی كردستان و خارجها،السلیمانیة.

صابر ،سروە اسعد (٢٠٠٦)، كردستان الجنوبیة 1926 – 1939 دراسة تاریخیە سیاسیة، ط1، سلێمانی.

شریف، عبدالستار طاهر (٢٠٠٧)، الجمعیات والمنظمات و الاحزاب الكردیة في نصف قرن 1908 – 1958، ط2، سليمانية.

شیرزاد، محمد (١٩٤٦)، نضال الاكراد، القاهرة .

صالح، زكی (١٩٥٣)، مقدمة في دراسة العراق المعاصر، ط1, مطبعة الرابطة, بغداد .

العقيلى، عبدالعزيز (١٩٥٦)، تاريخ الحركات بارزان الاولى عام 1931، ط1، بغداد.

العمری، محمد طاهر (١٩٢٥)، التاریخ مقدرات العراق السیاسیة، ط2، مطبعة دار السلام، بغداد.

عیسی، حامید مەحمود (٢٠٠٥)، القضیة الكردیة في العراق من الاحتلال البريطاني الى الغزو الأمريكي (1914 – 2004),ط 1, قاهرة.

القلقشندی، ئەحمەد بن علی (١٩٨٧)، صبح الأعشی في صناعة الانتشار،ج4، ط1، دار الكتب العلمية، بيروت.

قفطان، كاوس (٢٠٠٣)، الانتفاضات البارزانیة، ط 1، مطبعة وزارة التربیة، أربیل.

الكردی، حمد علی الصويركى (٢٠٠٨)، الموسوعة الكبری عشائر الكرد عبر التاریخ، ط1، ج3، الدار العربیە، بیروت.

كریم ، حبیب محمد (١٩٨٨)، تاريخ حزب الديمقراطى الكردستانى -العراق في محطات رئيسية 1946 – 1993، مطبعة خەبات، دهوك .

المایی، انور (٢٠١١)، الأكراد في بهدينان، ط3،دهوك.

محمد،غانم ـ وـ البوتانی (٢٠٠٨)، بدالفتاح علی ، الكرد والاحداث الوطنیة خلال (عهد الملكی (1921 – 1958)، ط1،مطبعة دار الزمان، دیمشق – سوریا .

محسن، محمد (٢٠٠١)، المتولي كرد العراق منذ الحرب العالمية الأولى عام 1914 حتى سقوط الملكية في العراق عام 1958، ط1، دار العربية، بيروت.

مزورى، هلبين محمد امين (٢٠٠٨)، حزب هيوا (الأمل) 1939 – 1946، دراسة تاريخيه سياسية، ط1، مطبعة حاجى هاشم، اربيل.

مظهر ، كمال احمد (١٩٨٧)، دور الشعب الكردي في ثورة العشرين العراقيه, بغداد.

حمید،جعفر عباس وئەحمەد، د. ابراهیم خەلیل (١٩٩٧)، تاریخ العراق المعاصر.

واندل، جوناثان (١٩٩٧)، امه في شقاق دروب كردستان كما سلكتها، ت :فادى حمود، ط1، بيروت.

ئاكرەیی، فايق ابو زيد سليم (١٩٩٩)، دلیل ئاكرێ السیاحی، هەولێر .

ب-دیداره‌كان:

چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ حەجی محەمەد ئەیوب زێباری، 1/2/2021، دینارتە، حەجی محمد ئەیوب: لەدایکبووی ساڵی ١٩٣٨،لەگوندی چاربوت لەدەڤەری زێبار، ،وەک خوبەخش لەرێزەکانی شوڕەشی ئەیلول(١٩٦١-١٩٧٥) خەباتیکردووە ، رۆلێکی گرینگ هەبووە لەدابینکردنی خوراک و کومەککردنی شۆرش، لەدوای نسکۆی ١٩٧٥،خەریکی کاری کشتوکاڵی بووە،لە ڕاپەرینی بەهاری ١٩٩١و ئازادکردنی ناحیەی دینارتە به‌شدارى كردوو‌ە، ئێستا دانیشتووی گوندی گربیشە سەربە ناحیەی دینارتە.

چاوپێكەوتن لەگەڵ جمعا حەجی نەبی چاربوتی، 13/3/2021، دینارتە. حەجی جمعا چاربووتی: حەجی جمعا نەبی لەدایکبووی ساڵی ١٩٤٠،لەگوندی چاربووت لەدەڤەری زێبار، ،وەک خوبەخش لەرێزەکانی شۆڕشی ئەیلول(١٩٦١-١٩٧٥) خەباتیکردووە ، رۆلێکی گرینگ هەبووە لەدابینکردنی خۆراک و کومەککردنی شۆڕش، لەدوای نسکۆی ١٩٧٥،خەریکی کاری کشتوکالی و ئاژەلداری بووە،مختاری گوندی چاربووتە،ئێستا دانیشتووی ناحیەی دینارتە.

چاوپێكەوتن لەگەڵ حەجی یوسف مستەفا، 1/3/2021، دینارتە،حەجی یوسف چالی: حەجی یوسف مستەفا لەدایکبووی ساڵی ١٩٢٩،لەگوندی جالیی لەدەڤەری زێبار، کەسێکی نزیک بووە لە ‌ئاغاکانی زێیار،وەک خوبەخش لەرێزەکانی شۆڕشی ئەیلول(١٩٦١-١٩٧٥) خەباتیکردووە، لەدوای نسکۆی ١٩٧٥،خەریکی کاری کشتوکالی و ئاژەلداری بووە،ئێستا دانیشتووی گوندی سەرکەلییە سەربە ناحیەی دینارتە.

- ڕۆژنامه‌و گۆڤاره‌كان:

أ-ڕۆژنامەکان‌:

برايه‌تى"رۆژنامه‌"، ژ: 2232، دووشەممە 12/12/1991 .

برايه‌تى"رۆژنامه‌"، ژ: 2261، 23/1/199.

برايه‌تى"رۆژنامه‌"، ژ: 2230، 22/12/1996.

برايه‌تى"رۆژنامه‌"، ژ: 2217، 21/11/1996.

برايه‌تى"رۆژنامه‌"، ژ: 2232، 12/12/1996.

ژ – بیلال، بزوتنەوەی خەلیل خوشەوی، برايه‌تى"رۆژنامه‌"، ژ: 2238، 22/12/1996.

برایەتی، رۆژنامه‌، ژ: 2244، 30/12/1996.

معروف، كەمال نوری (١٩٩٥)، شێخ مەحمود ئەو گەورە پیاوەی كورد، برايه‌تى"رۆژنامه‌"،ژ2146.

ب-گۆڤار:

البوتانى، عبدالفتاح على (٢٠٠٠)، الاشوري في العدد من الوثائق الحكومة العراقية، گولان العربي"مجلة"،عدد (55)، اربیل – كانوون الاول.

تالەبانی، موكەرم (١٩٩٣)، كۆمەڵەی داركەرو پارتی هیوا چوون دامەزرا، ڕەنگین "گۆڤار"، ژ: 52، بغدا.

دەشتی،تارا محمد (٢٠١١)، ڕەوتی ژیان و بەرهەمەكانی یاقوت حەمەوی، مێژوو"گۆڤار"، ژ،(17)، زستانی.

عبدالرحمان،قاره‌مان‌‌حیدر (٢٠١٠)، شه‌ری پارتیزانی له‌ماوه‌ی شۆره‌شی ئه‌یلولدا، مێژوو"گۆڤار"ژ:14، چاپخانه‌ی گۆڤار، ساڵی چواره‌م ـ هه‌ولێر.

خۆشناو، شوان محمد امین (٢٠١١)، بارودۆخی سیاسی هەولێر لە پارت و ڕیكخراوە سیاسیەكان و ڕووداوەكاندا 1939 – 1958، مێژوو "گۆڤار"، ژ: 18، ساڵی پێنجەم، هەولێر.

ڕۆژبەیانی، جەمیل (١٩٩٥)، كورتەی مێژووی ئاكرێ ،ڕەنگین "گۆڤار"، بەغدا ، ژ: (1851)

سندی، ئەبو زەید مستەفا (١٩٦١)، ئاكرێ، ڕوناهی"گۆڤار"،ژ:(4)

سعيد ،سلێمان صنعان (٢٠١١), دۆزى كورد له‌ جه‌نگى يه‌كه‌مى جيهانيه‌وه‌ تاكوو په‌يماننامه‌ى لۆزان(1914-1923ز)،مێژوو"گۆڤار" ،ژ:18،چاپخانه‌ى رۆژهه‌لات هه‌ولێر.

عەبدوڵا، حمال (١٩٩٥)، بادەكا ئاكرێ، دهوك"گۆڤار"، ژ:(3)

عقراوی، هاشم (٢٠١١)، صوت كردستان "مجلة"، عدد:(777)

قادر، علی محمد (٢٠١١)، حركات بهدينان ضد الأستعمار البريطانى بعد الحرب العالمية الاولى 1918 – 1920، زاخو"مجلة"، جامعة زاخو، العدد:(2)

مێژوو"گۆڤار" ،ژ:(17)

یاسین، حیكمەت ملا (٢٠١٤)، ئاكرێ ل سەردەمێ جەنگێ جیهانی ئێكێ، سيپه‌"گۆڤار"، ژ:( 55).

یاسین، حیكمەت ملا (٢٠١٤)، ئاكرێ لە سەردەمی جەنگی جیهانی ئێكێ، سيپه‌"گۆڤار"، ژ:( 56).

Published

2023-09-27

How to Cite

M Sadeeq Zebari, D. . (2023). The Role Of Akre In The Barzan Armed Movement (1943-1945). Zanco Journal of Human Sciences, 27(4), 138–158. https://doi.org/10.21271/zjhs.27.4.10

Issue

Section

Articles