This Research is title (The Poems and the feeling of responsibility in Haji Qadiry Koy's Poems)
Haji Qadiry Koy's Poems
DOI:
https://doi.org/10.21271/zjhs.27.3.19Keywords:
Poems, responsibility, Haji Qadiry Koyi, Kurdish poems, philosophyAbstract
This Research is under the title (The Poems and the feeling of responsibility in Haji Qadiry Koy's Poems). It is a philosophical and Critical research that on the basis of existence philosophy there will be explanations for the some poems of this unique Poet, We point out the main ideas of this philosophy in these Poems.
It is clear that people live within a society, any phenomenon or anyone in this Society attracts the others attention and poets that are more Passionate than the others will be affected by these topics and include them in their poems. As Haji – Qadiry Koye can be counted as the leader in many cultural domains and has his own statistics and inventions in philosophy that makes him to be differenciated from the other Poets from his period.
As we noticed that Haji as, an educated person in Kurdish society at that time, was loyal to people and always tried to see them in a better environment. That is why his Poems can be a good material for such a research.
The research includes these chapters and sections،Preface (a general introduction about the philosophy of existence in universe and its elements). Chapter one (world existence in Hajy's poems).The second chapter is on (existence with the other in Haji's Poems)
After that the most important results of this research and an abstract of this research in both Arabic and English language and the bibliography of the used resources can be seen.
References
قورئانی پیرۆز.
به زمانی کوردی :
- کتێب :
پوور، هه‌ژیر عه‌بدوڵڵا، 2008، فه‌رهه‌نگی هه‌ژیر (فارسی – کوردی)، ( وشه و چه‌مکه فارسی و ئه‌و وشه عه‌ره‌بی و ئینگلیزییانه‌ی که بوونه‌ته زاراوه له زمانی فارسی له‌خۆده‌گرێت)، به‌رگی دووه‌م، ده‌زگای توێژینه‌وه و بڵاوکردنه‌وه‌ی موکریانی، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ی خانی، دهۆک.
جه‌لال، ئارام ئه‌مین، 2008، سێ وێستگه‌ی فیكری (فه‌لسه‌فه، مۆدێرنێته و كۆمه‌ڵناسی)، وه‌رگێڕان، ده‌زگای توێژینه‌وه و بڵاوکردنه‌وه‌ی موکریانی، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ی خانی، دهۆک.
حلمی، رفیق، 1988، شعر و أدبیاتى كوردی، چاپخانه‌ى التعلیم العالی، أربیل، ب. 1.
حه‌وێزی، ده‌ریا جه‌مال حه‌وێز، 2014، جیهانبینی شیعری هاوچه‌رخی کوردی (کرمانجی ناوه‌ڕاست) له باشووری کوردستاندا، له بڵاوکراوه‌کانی ئه‌کادیمیای کوردستان، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ی حاجی هاشم، هه‌ولێر.
خه‌زنه‌دار، دکتۆر مارف ، 2010، مێژووی ئه‌ده‌بی کوردی، به‌رگی چواره‌م، نیوه‌ی دووه‌می سه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌م و سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی بیسته‌م 1851– 1914، ده‌زگای چاپ و بڵاوکردنه‌وه‌ی ئاراس، چاپی دووه‌م.
دلێر، خالید، 1998، سته‌مكردن له حاجی قادری كۆیی تاوانه، چاپخانه و ئۆفسێتى سه‌فوه‌ت، سلێمانى.
ڕه‌سوڵ، ئه‌حمه‌د، 2004، بوونگه‌رایی فه‌لسه‌فه‌ی مرۆڤایه‌تییه، جان پۆڵ سارته‌ر، وه‌رگێڕان ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م.
سابیر،(د.) په‌رێز، 2006، ڕه‌خنه‌ی ئه‌ده‌بی کوردی و مه‌سه‌له‌کانی نوێکردنه‌وه‌ی شیعر، ده‌زگای چاپ و بڵاوکردنه‌وه‌ی ئاراس، چاپی یه‌که‌م، هه‌ولێر.
ساڵح و ساڵح، ڕه‌فیق و سدیق، 2007، ئاماده‌کردن، ڕۆژنامه‌ی تێگه‌شتنی ڕاستی 1918- 1919، یه‌که‌مین ڕۆژنامه‌ی کوردی له‌عێراق، ده‌زگای چاپ و بڵاوکردنه‌وه‌ی ئاراس، چاپی یه‌که‌م، هه‌ولێر.
ستراتێرن، پۆل، 2003، كیركه‌گۆرد ـ سه‌ره‌تایه‌ك بۆ ژیان و فه‌لسه‌فه‌كه‌ی، وه‌رگێڕانی، ئازاد به‌رزنجی، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م.
سه‌جادی، مامۆستا عه‌لائه‌ددین، 1391هـ، مێژووى ئه‌ده‌بى كوردی، مێژوو، ئه‌ده‌ب، زانیاری، پیاچوونه‌وه و له‌سه‌ر نووسین و پێشه‌کی بۆ نووسینی سه‌عید که‌ره‌می، بڵاوکراوه‌ی کوردستان، سنه.
سیوه‌یلی، ڕێبوار، 2006، نووسین و به‌رپرسیاری، چاپی دووه‌م به ده‌ستکارییه‌وه، چاپ و بڵاوکردنه‌وه‌ی چاپخانه‌ی ڕه‌نج، سلێمانی.
شاره‌زا و جه‌باری، كه‌ریم، جه‌بار، 1974، ئه‌سیری، شاعیرى شۆرشگێری دواى حاجى قادری كۆیی یه، كۆكردنه‌وه و له‌سه‌ر نووسین و لێكۆڵینه‌وه‌ى، هه‌ولێر، چاپخانه‌ى شاره‌وانى هه‌ولێر.
شه‌ریفی، فه‌رشید، 2007، فه‌رهه‌نگی زاراوه‌كانی فه‌لسه‌فه و زانسته كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان.
طه، عبدالصمد إسلام، 2002، ڕه‌نگدانه‌وه‌ى ئه‌ده‌ب له گۆڤارى هاواردا،1932- 1943، چ.1، چاپخانه‌ى ئاراس، هه‌ولێر.
عه‌بدوڵڵا، (د.) محه‌مه‌د ئه‌مین، 2008، بوون له شیعری مه‌حوی دا (لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له شیعره‌كانی مه‌حوی له ڕوانگه‌ی فه‌لسه‌فه‌ی بوونگه‌راییه‌وه )، مه‌ڵبه‌ندی كوردۆلۆجی، چ.1، چا. تیشك، سلێمانی.
عه‌لی، سیدۆ داود، 2009، وه‌رگێڕان، قوتابخانه فه‌لسه‌فییه‌كان، میهرداد میهرین، چ. 1، له‌بڵاوكراوه‌كانی خانه‌ی چاپ و په‌خشی ڕێنما، چا. گه‌نج.
عه‌لی، که‌مال، 2006 وه‌رگێڕان، سارته‌ر، ڕابه‌ری فه‌لسه‌فه‌ی بوونگه‌رایی، د. مسته‌فا غالب، چاپخانه‌ی گه‌نج، چاپی یه‌که‌م.
قادر، (د.) خانزاد عەلى، 2012، زمانى شیعرى حاجى قادرى كۆیى و مەحوى و شێخ ڕەزاى تاڵەبانى، بڵاوكراوەى ئەكادیمییاى كوردى، چاپخانەى حاجى هاشم، هەولێر.
كه‌مال، (د.) محه‌مه‌د، 2007، هایدیگه‌ر و شۆڕشێكی فه‌لسه‌فی Heidegger and the Philosophical Revolt، چ. 1، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م، سلێمانی، 2007.
كه‌مال، (د.) محه‌مه‌د، 2009، فه‌لسه‌فه‌ی هیگڵ، چ.2، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م، كوردستان، سلێمانی.
که‌مال، (د.) محمد، 2011، ئۆنتۆلۆجی بنه‌ڕه‌تی و بوونی مرۆڤ، چ3، سلێمانی، چاپخانه‌ی یاد.
گه‌ردی، سه‌ردار ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن،2004، بنیاتی وێنه‌ی هونه‌ری له‌شیعری کوردی دا (1970 – 1991)، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م،
لیژنه‌ی ئه‌ده‌ب له‌كۆڕی زانیاری كوردستان2006، زاراوه‌ی ئه‌ده‌بی (كوردی ـ عه‌ره‌بی ـ ئینگلیزی )، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده.
ماکواری، جۆن، 2007، وه‌رگێڕان، فه‌لسه‌فه‌ی بوونگه‌رایی (وجودیه‌ت)، وه‌رگێڕانی، ئازاد به‌رزنجی،چاپی دووه‌م، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م.
محه‌مه‌د، سه‌ماح رافع، 2001، ڕێبازه هاوچه‌رخه‌کانی فه‌لسه‌فه، وه‌رگێڕان و په‌راوێز نووسین، تاریق کارێزی، ده‌زگای چاپ بڵاوکردنه‌وه‌ی موکریانی، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ی خه‌بات، دهۆک.
محه‌مه‌د، مه‌سعود، 2010، حاجی قادری كۆیی، به‌شى یه‌که‌م و دووه‌م و سێیه‌م، چاپى دووه‌م، ده‌زگاى چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ى ئاراس، هه‌ولێر.
مه‌حموود، شنۆ محه‌مه‌د،2007، ڕۆڵی سواره‌ی ئیلخانی زاده له‌نوێگه‌ری شیعری کوردیدا، چاپی یه‌که‌م، سلێمانی، چاپخانه‌ی چوارچرا.
مه‌لا كه‌ریم، محه‌مه‌د، 2008، دوو بابه‌ت له‌باره‌ى بیرو شیعرى حاجى قادری كۆییه‌وه، چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ى ده‌زگاى ئاراس، چاپى دووه‌م، هه‌ولێر.
میراوده‌لی، که‌مال مه‌مه‌ند،1981، چه‌ند وتارێک ده‌رباره‌ی ئه‌ده‌ب و ڕه‌خنه‌ی کوردی، چاپخانه‌ی الحوادث، به‌غدا.
مەعروف، (د.) كەمال، 2007، ڕەخنەى نوێى كوردى، سلێمانى، بەڕێوەبەرێتى چاپ و بڵاوكردنەوەى سلێمانى.
مەلا كەریم، محمد، 1989، هەنگاوێكى تر بە ڕێگادا بەرەو ساغكردنەوەى دیوانى حاجى قادرى كۆیى، دەزگاى رۆشنبیرى و بلآوكردنەوەى كوردى، بەغدا، چاپخانەى دار الحریە.
موکریانی، گیو، 1969، دیوانی حاجی قادری کۆیی، چاپی سێیه‌م، هه‌ولێر.
میران و مسته‌فا، سه‌ردار حه‌مید، که‌ریم مسته‌فا،1986، دیوانی حاجی قادری کۆیی، پێداچوونه‌وه‌ی مه‌سعود محه‌مه‌د، له‌بڵاوکراوه‌کانی ئه‌میندارێتی گشتیی ڕۆشنبیری و لاوانی ناوچه‌ی کوردستان.
نامه‌ی ئه‌کادیمی :
حاجی، سه‌نگه‌ر قادر شێخ محمد،2011، فه‌لسه‌فه‌ی شیعرو شیعری فه‌لسه‌فی له ئه‌ده‌بی هاوچه‌رخی كوردیدا، به‌نموونه‌ی شیعره‌كانی ڕه‌فیق سابیرو كه‌ریم ده‌شتی، لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی ڕه‌خنه‌یی، پراكتیكییه، نامه‌ی دكتۆرا، كۆلیجی په‌روه‌رده ـ به‌شه مرۆڤایه‌تیه‌كان، زانكۆی سه‌لاحه‌دین.
گۆڤار :
شه‌شۆیی، هه‌مزه، 2011، جیهانه ئه‌فسووناویه‌كی شیعر، گۆڤاری ئاینده، ژماره 96 ، ئایار.
مه‌نتک، حه‌مه، 2011، ئه‌نتۆلۆژیای كچ له‌دیدی نالییه‌وه، گۆڤاری گه‌لاوێژ، ژ.2.
میراوده‌لی، عومه‌ر، 2008، وه‌رگێڕان، پرسیاره‌كانی ڕاستی و بارمته‌كانی هزر، به‌شی 2، عه‌لی حه‌رب، گ. كاروان، ژماره 230
عه‌ره‌بی:
کتێب:
امام، (د.) امام عبدالفتاح، 1982، ترجمة، الوجودیة، تألیف؛ جون ماکوری، مراجعة، د. فواد زکریا، سلسلة عالم المعرفة، سلسلة کتب الثقافیة شهریة یصدرها المجلس الوطني لثقافة و الفنون و الأدب، الکویت، أکتوبر.
التونجی، الدکتور محمد، ١٩٩٩، المعجم المفصل في الأدب، اعداد، الجز الأول، الطبعة الثانیة، دار الکتب العلمیة، بیروت، لبنان، ج. 1.
جدوع، محمد، 2012، الوجودیة و الأدب ـ بین خیبة الآمال و إرادة الأجیال، دار كیوان للطباعة و النشرو التوزیع، دمشق ـ سوریة، ط. 1.
الحمدانی، أحمد علی، 2005، الترجمة، المدخل إلى النقد الأدبي، مجموعه من الكتاب الروس، ط.1، المیره، عمان.
مصطفی و علی، الدکتور فائق، الدکتور عبد الرضا، 2000، فی النقد الأدبی الحدیث – منطلقات و تطبیقات، دار الکتب للطباعه ولنشر جامعه الموصل، الطبعه الثانیه منقحه و مزیده.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Darya Jamal Hawez
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Except where otherwise noted, content on this site is licenced
under a Creative Commons Attribution License 4.0 (CC BY- 4.0)
